SGP Goedereede
Orgaandonatie: een persoonlijke keuze
Op vrijdagavond 10 december hield Studievereniging Husaï (SGP-jongeren te Goedereede) een openbare vergadering in verenigingsgebouw Eben-Haëzer te Ouddorp. Deze vergadering stond in het teken van orgaandonatie. Dhr. A. van Wolfswinkel, huisarts in Hellevoetsluis, hield deze avond een lezing over dit onderwerp, waarin ook de ethische aspecten niet onderbelicht bleven. "Het lichaam wordt tegenwoordig gezien als een object, een machine. De drieslag consumentisme, relativisme en techniek verdringt steeds meer het leven in afhankelijkheid van God."
Dhr. Van Wolfswinkel opende zijn referaat met de vraag wie van de aanwezigen zijn of haar donorformulier ingevuld en geretourneerd heeft. Dit bleek door slechts 20% van hen te zijn gedaan. Het is dus erg belangrijk hierover met elkaar op een avond als deze nog eens na te denken en stil te staan bij de voors en tegens van orgaandonatie. Want: als niet gereageerd wordt, wat zullen daarvan de consequenties dan zijn op korte of langere termijn?
De wetenschap van het transplanteren heeft oude papieren. Een bekend verhaal is dat van de geslaagde beentransplantatie aan het eind van de derde eeuw: de patiënt ging verder door het leven met een blank én een zwart been. De echte transplantatiekunde is echter van later datum. In Wenen werd in 1905 het eerste hoornvlies getransplanteerd. De eerste nier volgde in 1954 in Boston, en in 1967 werd het eerste menselijke hart getransplanteerd in het Zuid-Afrikaanse Kaapstad. Er zijn in hoofdzaak vier soorten transplantaties te onderscheiden. In de eerste plaats autotransplantatie, waarbij eigen organen en weefsels, zoals de huid, getransplanteerd worden. Vervolgens isotransplantatie: transplantatie van organen of weefsels tussen genetisch identieke mensen (bijvoorbeeld niertransplantatie bij een eeneiige tweeling), allotransplantatie: transplantatie van organen of weefsels tussen individuen van dezelfde soort (bijvoorbeeld niertransplantaties bij mensen) en als laatste xenotransplantatie, waarbij organen of weefsels tussen verschillende soorten getransplanteerd worden, bijvoorbeeld van varken naar mens. Een transplantatieoperatie heeft een goede slagingskans. Zo'n 80 tot 90% van de patiënten is één jaar na transplantatie nog in leven. Na vijf jaar is dat 60%. Zoals hierboven al aangegeven is, wordt er onderscheid gemaakt in de transplantatie van organen en weefsel. Weefsel is langere tijd te bewaren middels bot- en huidbanken. De transplantatie hiervan kan even wachten. Organen zijn daarentegen 'beperkt houdbaar'. Transplantatie dient dus zo snel mogelijk na overlijden van de donor plaats te vinden.
We komen hiermee in een spanningsveld. Organen moeten in goede conditie zijn om getransplanteerd te kunnen worden. Toch kan dit pas gebeuren na overlijden. Wordt hierdoor de dood niet bespoedigd, om zeker te zijn van een goed orgaan? Om dit te voorkomen is de term 'hersendood' gedefinieerd. Iemand wordt als overleden beschouwd als alle hersencellen, inclusief de hersenstam, zijn uitgevallen. Hersendood is dus wat anders dan een diepe coma, waarbij bijvoorbeeld het ademhalingscentrum van de hersenen nog intact is. Organen mogen pas worden uitgenomen als de hersendood is vastgesteld. Om dit te kunnen constateren moet een heel protocol van onderzoeken en testen worden afgewerkt. De vraag kan opkomen of hersendood wel écht dood is. In de ogen van familieleden kan iemand die hersendood verklaard is, nog gewoon leven. Het hart en de bloedsomloop kunnen kunstmatig op gang gehouden worden, zodat het lichaam nog warm aanvoelt en de borstkas op en neer gaat.
In 1998 werd de Wet op de Orgaandonatie van kracht. Deze wet kent drie doelen. In de eerste plaats moet deze wet zekerheid en duidelijkheid creëren omtrent ieders rol in deze zaak. Zo moet elk ziekenhuis beleid ontwikkeld hebben voor orgaandonatie. Vervolgens is deze wet er ook ter voorkoming van commerciële handel in organen, en als laatste om te komen tot een eerlijke verdeling van de beschikbare organen. Er bestaan twee systemen om donor te worden. In België wordt het zogenaamde 'geen bezwaarsysteem' gehanteerd. Reden hiervoor is een tekort aan organen en de lange wachtlijsten. Bij dit systeem vervalt het donorcodicil. Iedereen die niet te kennen geeft geen donor te willen zijn, wordt het automatisch wel. In ons land kennen we daarentegen het 'toestemmingssysteem'. Iemand komt alleen in aanmerking voor het donorschap bij uitdrukkelijke toestemming. Elke 18-jarige krijgt een registratieformulier met daarop vier keuzemogelijkheden: 'akkoord', 'niet akkoord', 'ik laat de beslissing over aan mijn nabestaanden' en 'ik laat de beslissing over aan een specifiek persoon'. Na invulling en retournering worden de gegevens opgenomen in het donorregister, dat ook bekeken kan worden door de arts van de betreffende persoon. Een eerder gedane keuze kan echter in alle gevallen gewijzigd worden. Zoals uit de antwoorden op de eerste vraag van dhr. Wolfswinkel al duidelijk werd, zijn er maar weinig mensen die het formulier ook daadwerkelijk terugsturen. In 2004 staan er in totaal 4,6 miljoen mensen geregistreerd in ons land. Dit is 37% van de totale bevolking. Iets meer dan de helft van hen (54%) gaat akkoord. Het gros van de formulieren verdwijnt echter in de prullenbak.
Tijd om na te denken over de ethische kant van de zaak. Is orgaandonatie wel goed te keuren? Voorop moet staan dat het een persoonlijke keuze is. Niemand kan er in het huidige systeem toe gedwongen worden om zich als donor te laten registeren. Uit een onderzoek van de NPV in 1990 bleek dat 70% van de mensen uit reformatorische kringen vóór donatie is. Wel moet het aan drie voorwaarden voldoen: persoonlijke toestemming is vereist, het tijdstip van overlijden moet duidelijk vaststaan en er moet piëteit betoond worden voor de nabestaanden. Tegenwoordig wordt er vaak veel te lichtvaardig over orgaandonatie gedacht. Het lichaam wordt gezien als een object, een machine. Er is in de huidige samenleving een ontwikkeling te zien van consumentisme (ik wil het) en relativisme (waarom niet?). De derde factor, techniek, maakt het ten slotte mogelijk. Zo moet het dus niet. Bezinning op dit terrein is nodig. Maar bezinning geeft nog geen duidelijk antwoord op de keuze die gedaan moet worden. Want hoewel 70% vóór donatie is, geldt ook voor de reformatorische gezindte dat er maar weinig formulieren worden geretourneerd. Het christendom ziet orgaandonatie vooral als een vorm van naastenliefde. De Bijbel verbiedt het ook niet. Hoewel orgaandonatie in de tijd van de Bijbel niet voorkwam, wordt er toch niet in negatieve zin gesproken over balseming, waarbij de organen uit het lichaam werden genomen. Aan de andere kant: in Zondag 10 van de HC wordt gesproken over de voorzienigheid Gods. Alle dingen komen van Zijn Vaderlijke hand ons toe. Wil je dan nog wel op de wachtlijst staan om een orgaan van iemand anders te ontvangen? Het is dus niet eenvoudig om te kiezen. Belangrijk is dat de keuze gemaakt wordt voor het aangezicht van de Heere, in afhankelijkheid van Hem, zodat we niet komen tot een lichtvaardige keuze. Belangrijker is nog, en dat kwam aan het eind van de avond nog naar voren, dat we mogen delen in Christus' gerechtigheid. Hij gaf met eerbied gesproken de grootste donatie: Zijn bloed tot redding van zondaren.
G.A. Koese
De provincie vindt dat de gemeentes op het eiland moeten fuseren. Lees de artikelen van deze website.
De SGP-fractie van Goedereede is voorstander van Duurzame energie op de Brouwersdam. Lees de artikelen van deze website.
